Anders Denken
Bouwkundig ontwerper bij Quadrant4 Lien de Klein kreeg in de herfst van 2023 een hele bijzondere vraag. Of ze misschien een gastenverblijf zou willen ontwerpen voor gebruik bij (duurzame) boerderijen in Oeganda. Via haar ouders was Lien in contact gekomen met mensen van de Lake Albert Foundation. Deze organisatie streeft duurzame economische en sociale ontwikkeling van het gebied ten noorden van het Oegandese Lake Albert na. Samenwerking met lokale boeren staat daarin centraal. Een geweldige uitdaging voor Lien én voor Quadrant4 natuurlijk, maar hoe pak je zoiets aan? Lien neemt je graag mee in haar ‘ontdekkingsreis’.
“De Lake Albert Foundation wilde een duurzaam prototype ontwerp dat ze bij hun bestaande voorbeeldboerderij kunnen gebruiken, maar ook makkelijk kunnen kopiëren voor gebruik bij nieuwe initiatieven. Ik ben begonnen met een aantal schetsontwerpen en ben in november 2023 naar Oeganda afgereisd om op locatie allerlei zaken te onderzoeken. Een absolute must, want nagenoeg alles is anders dan wat we hier in Nederland gewend zijn. Denk aan de manier van werken, de materialen, het klimaat en de omgeving.”
“De vallei bij de voorbeeldboerderij is adembenemend mooi. Ongekend groen en met een veelheid aan verschillende bomen en planten. We wilden daarom binnen en buiten optimaal verbinden. Een mooi vertrekpunt, maar je moet meteen ook kijken wat in Oeganda - en ook nog ver weg van stedelijk gebied! - mogelijk is qua realisatie. Ik heb alles met een GPS-apparaat in kaart gebracht en uitgebreid met Oegandese aannemers gesproken over hoe zij gewend zijn te bouwen. Voor de aantrekkelijkheid opteerden wij bijvoorbeeld voor een veranda en veel glas. Maar dat zijn mensen in Oeganda, vanwege de warmte, helemaal niet gewend. Daarnaast speelt veiligheid een grote rol. De meeste ramen in Oegandese huizen hebben tralies om het inbrekers lastig te maken. Daar moesten we iets mee. Ten slotte wilde ik in het ontwerp graag gebruikmaken van lokaal voorhanden materialen zoals bamboe. Wij ‘westerlingen’ vinden dat verantwoord en aantrekkelijk. Terwijl Oegandezen zich dan hardop afvragen waarom je in ’s hemelsnaam niet gewoon voor staal kiest.”
“Het is dus zoeken naar de juiste balans tussen wat je zelf voor ogen hebt, wat de lokale aannemer kan realiseren en met welke andere factoren je rekening moet houden. Want álles is hier maatwerk. Het resultaat? Een betonnen huisje met een schaduwdak van bamboe erboven. Met kozijnen van staal en stijlen op kleine afstand zijn om te voorkomen dat er iemand binnen kan komen. Beneden is het huisje ‘massief’ om water, warmte en wind buiten te houden. Boven is het juist licht en natuurlijk. De wind waait tussen de daken door. Zo blijft het ook koeler binnen terwijl de regen wél buitengehouden wordt.”
“De aannemer maakt op basis van het VO een prijsopgave en zoekt geschikte leveranciers. Op basis daarvan kijkt de foundation hoe het gefinancierd kan worden. Bij een GO gaan we aan de slag. Het is leuk te zien dat de aannemer ook enthousiast is. Voor hem is het een relatief klein project maar wel een mooi referentieproject. De aannemer heeft een eigen bouwacademy. Ik heb het, op zijn verzoek, aan de studenten gepresenteerd en aan andere geïnteresseerden op het kantoor. Als alles doorgaat is het belangrijk
dat er ter plekke goede bouwbegeleiding komt. Zeker omdat veel materialen op locatie gemaakt worden en
specifieke werkzaamheden (zoals het lassen van de stalen kozijnen) ook op locatie plaatsvindt. Gelukkig zijn er mensen van de Lake Albert Foundation op het bedrijf aanwezig. Zelf kan ik eventueel nog door de aannemer aangeleverde (detail)tekeningen controleren, maar daar houdt mijn rol helaas op.”
“Voor zowel Quadrant4 als voor mij is dit project een verrijking. Je leert zoveel! Waarvan de belangrijkste les
het fundamenteel anders denken is. Tijdens ons ontwerpoverleg hebben we mijn Oeganda case besproken en iedereen op kantoor vond het ontzettend leuk. Persoonlijk wilde ik iets supermoois en goeds neerzetten. Dat is wel gelukt, ondanks alle hobbels op mijn ‘ontwerpweg’. Ik ben benieuwd naar hoe het er daadwerkelijk uit gaat zien.”
